Spadkowa rewolucja podatkowa to już fakt

Od 1 stycznia 2007 r. spadki i darowizny przekazywane w ramach najbliższej rodziny (tzn. małżonka, rodziców, dziadków, dzieci, wnuków, pasierbów, ojczyma, macochy i rodzeństwa) są zwolnione od podatku. W całości. Nawet więc od bardzo wysokiej darowizny, choćby idącej w miliony złotych czy spadku o olbrzymiej wartości (np. pałacu czy dzieł sztuki), nie trzeba już płacić podatku. Ani złotówki.

Aby nie zapłacić podatku od spadku lub darowizny:

- darowizny i spadki przekraczające 9637 zł (od jednej osoby w ciągu pięciu lat), trzeba w terminie miesiąca zgłosić "właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego", czyli naczelnikowi urzędu, w którym się rozliczasz z podatków. Przy spadku - termin na zawiadomienie naczelnika liczy się od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku.

- darowizny pieniężne trzeba przekazywać obdarowanemu na konto bankowe lub przekazem pocztowym.

To ważne, jeśli te nie zostaną spełnione, darowizna będzie opodatkowana na dotychczasowych zasadach. Opodatkowane pozostają też, niestety, spadki i darowizny od synowej, zięcia, teścia i teściowej, a także od dalszej rodziny i osób niespokrewnionych. Podatek płaci się tu według specjalnej skali (patrz ramka!), a jego wysokość zależy od stopnia pokrewieństwa łączącego spadkobiercę ze spadkodawcą i obdarowanego z darczyńcą.

Grupy spadkowe

Stopień pokrewieństwa lub jego brak decyduje o tym, w której z trzech grup podatkowych jest spadkobierca lub obdarowany. W pierwszej są teraz teściowie, synowa i zięć. Jest tu także najbliższa rodzina, jednak jej członkowie zapłacą podatek tylko wtedy, gdy nie spełnią wspomnianych już wcześniej warunków zwolnienia podatkowego.

Druga grupa - to dalsza rodzina, m.in. ciotki i wujkowie. Trzecia grupa podatkowa to osoby niespokrewnione.

Najniższy podatek płacą osoby zaliczone do pierwszej grupy, najwyższy - te z trzeciej grupy.

Kwoty wolne od podatku

Podatek płaci się od nadwyżki spadku bądź darowizny ponad tzw. kwotę wolną od tego podatku. Niestety, kwoty te nie są zbyt wysokie, a co więcej nie wzrosły od tego roku nawet o złotówkę. Do każdej grupy podatkowej przypisana jest też inna kwota. Dzięki temu w ramach I, np. od teścia, można w ciągu pięciu lat, licząc od pierwszej darowizny, przyjąć bez podatku 9637 zł. Jeśli darowizny są wyższe od nadwyżki ponad tę kwotę wolną - płaci się podatek według skali podatkowej (o niej za chwilę).

W II grupie podatkowej kwota wolna od podatku to 7276 zł. Jeśli więc darowizny przyjęte w okresie pięciu lat, np. od wuja, są niższe od tej kwoty - nie ma podatku. Jeśli jednak przekroczą kwotę wolną, to od nadwyżki płaci się fiskusowi podatek.

Podobnie jest w III grupie podatkowej, z tym, że tu kwota wolna od podatku wynosi tylko 4902 zł.

Najbliższa rodzina nie musi sobie zaprzątać głowy kwotami wolnymi od podatku - wszak całe spadki i darowizny są tu wolne od podatku.

Kwoty wolne od podatku

grupa podatkowa	kwota wolna od podatku
I	9637 zł
II	7276 zł
III	4902 zł

Skala podatkowa

Niestety, z początkiem roku nie zmieniła się obowiązująca skala podatkowa podatku od spadków i darowizn. W I grupie podatkowej nadal są więc stawki podatku - 3,5 i 7 proc. Im wyższa jest przy tym nadwyżka kwoty spadku czy darowizny ponad kwotę wolną od podatku, tym pod wyższą stawkę ona wpada. Tak samo wygląda to w II grupie podatkowej, z tym, że tu podatek płaci się wedle stawek - 7, 9 i 12 proc. W III grupie stawki wynoszą nadal - 12, 16 i 20 proc.

Niestety, nie wzrosły też progi podatkowe, czyli kwoty po przekroczeniu których spadek lub darowizna wpadają pod wyższą stawkę podatku. Dla wszystkich grup podatkowych progi są jednakowe: 10 278 zł i 20 556 zł.

Jak liczyć podatek według skali

Dostałeś np. od wuja darowiznę w wysokości 40 tys. Wujek to druga grupa podatkowa. Od kwoty darowizny musisz więc w pierwszej kolejności odliczyć kwotę wolną od podatku przypisaną do drugiej grupy podatkowej, czyli od 40 tys. zł odjąć 7276 zł. Do opodatkowania zostaje 32 724 zł. Tę kwotę podstawiasz do tej części skali podatkowej, która przypisana jest do drugiej grupy.

Otrzymana darowizna mimo odliczenia kwoty wolnej jest ciągle wyższa od drugiego progu podatkowego (czyli 20 556 zł). W takim przypadku zgodnie z tym, co zapisano w skali podatkowej, podatek wynosi 1644,5 zł plus dodatkowo 12 proc. od nadwyżki otrzymanej darowizny. Twoja nadwyżka to 12 168 zł, a 12 proc. od tej kwoty to 1460,16 zł. Czyli od 40 tys. zł otrzymanych od wuja musisz zapłacić 1644,5 zł plus 1460,16 zł, co po zaokrągleniu daje 3105 zł.

Identycznie liczy się podatek w pozostałych grupach podatkowych. Należy tylko pamiętać, by kwotę spadku czy darowizny podstawić do tej części skali podatkowej, która jest przypisana do danej grupy podatkowej. Trzeba też uważać, by odliczyć odpowiednią kwotę wolną od podatku.

Ulga mieszkaniowa

W tym roku w podatku od spadków i darowizn nadal obowiązuje ulga mieszkaniowa. Są tu jednak pewne nowości. Od 1 stycznia 2007 r. ulga (nadal obejmuje 110 m kw. powierzchni domu czy mieszkania) przysługuje osobom, które przez co najmniej pięć lat będą nie tylko mieszkać, ale będą też zameldowane w odziedziczonym lub podarowanym domu bądź mieszkaniu. Nieruchomość taką można sprzedać przed tym terminem, pod warunkiem że uzyskane za nią pieniądze zostaną przeznaczone w ciągu dwóch lat (dotąd było na to sześć miesięcy na zakup innego domu albo mieszkania).

Ważne! Osoba, która chce skorzystać z ulgi mieszkaniowej, nie może być właścicielem, a nawet najemcą innego lokalu mieszkalnego. Dotyczy to wszystkich spadkobierców niezależnie od przynależności do grupy podatkowej.

Jeśli jednak dom bądź mieszkanie jest większe niż 110 m kw. - tu się nic nie zmieniło. Nadwyżka ponad ten limit jest opodatkowana. Jeśli więc mieszkanie ma np. 125 m kw., to opodatkowana będzie wartość 15 m kw. "wystających" ponad limit.

Wartość mieszkania (lub innych elementów spadku czy darowizny: samochodów, biżuterii, dzieł sztuki itp.) podlegającego podatkowi trzeba określić samemu. To oczywiście rodzi pokusę, by zaniżyć wartość. Ale uwaga, jeśli fiskus stwierdzi, że doszło do zaniżenia wartości, powoła biegłego. Gdy ten to potwierdzi, fiskus nie tylko podniesie wartość podlegającą opodatkowaniu, ale jeszcze obciąży nas kosztami wyceny.

Oczywiście członkowie najbliższej rodziny, od 1 stycznia, nie muszą już sobie zawracać głowy podatkiem od otrzymanego bądź odziedziczonego mieszkania. Nawet jeśli ma ono 500 m kw. - albo i więcej - jest zwolnione w całości od podatku.

Sprzedaż mieszkania nabytego w drodze spadku lub darowizny

Nie ma róży bez kolców. Niestety. W przypadku rewolucji spadkowej te kolce to równoległa zmiana przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (czyli PIT). Do końca zeszłego roku sprzedaż domów i mieszkań nabytych w spadku i darowiźnie była zwolniona od tego podatku. W całości. Teraz jest inaczej. Ktoś kto po Nowym Roku dostał albo dostanie w spadku bądź darowiźnie dom lub mieszkanie, a następnie je sprzeda, będzie musiał zapłacić 19 proc. podatku od dochodu z takiej transakcji. O jaki dochód chodzi, wyjaśnimy za chwilę. Ale spokojnie. Jest kilka sposobów na to, by podatku nie zapłacić. Legalnych sposobów.

Sposób pierwszy

Zgodnie z nowymi przepisami ustawy o PIT podatku nie zapłaci więc osoba, która sprzeda podarowany bądź odziedziczony dom lub mieszkanie nie wcześniej niż po pięciu latach "licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie" tej nieruchomości.

Sposób drugi

Podatku nie będzie też wtedy, gdy odziedziczony bądź podarowany dom czy mieszkanie zostaną sprzedane przed upływem pięciu lat. A to za sprawą nowego zwolnienia podatkowego zapisanego w ustawie o PIT. W art. 21 ust. 1 pkt 126 zapisano, że wolne od podatku będą "przychody uzyskane z odpłatnego zbycia" domu i mieszkania "jeżeli podatnik był w nim zameldowany na pobyt stały przez okres nie krótszy niż 12 miesięcy przed datą zbycia". Ktoś, kto w styczniu dostał albo jeszcze dostanie dom czy mieszkanie w spadku bądź darowiźnie i od razu się w nim zamelduje, będzie je mógł sprzedać bez podatku np. na początku lutego 2008 r.

Sposób trzeci

Kolejny sposób na unikniecie podatku dotyczy darowizn w ramach najbliższej rodziny. Jeśli np. dziadkowie chcą dać wnuczce mieszkanie, a ta zamierza je szybko sprzedać, lepiej, żeby mieszkanie sprzedali dziadkowie. I podarowali wnuczce pieniądze z tej transakcji. Jeśli dziadkowie są właścicielami mieszkania dłużej niż pięć lat, nie zapłacą podatku od dochodu z jego sprzedaży. W ramach zwolnienia od podatku od spadków i darowizn przekazywanych członkom najbliższej rodziny wnuczka nie zapłaci zaś podatku od pieniędzy podarowanych jej przez dziadków. I to niezależnie od tego,, jak dużą kwotę otrzyma.

Stare czy nowe przepisy

Wiele osób zastanawia się pewnie, jakie przepisy będą miały zastosowanie w ich sprawach. Te obowiązujące do końca 2006 r. czy też nowe obowiązujące od 1 stycznia 2007 r.? Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy otrzymały spadek od członka najbliższej rodziny w zeszłym roku, ale postępowanie spadkowe jeszcze się nie zakończyło. Załóżmy, że ten spadek to 100 tys. zł po dziadku. Zgodnie ze starymi przepisami taki spadek podlegałby podatkowi. Gdyby miał być opodatkowany na podstawie nowych regulacji, to podatku nie byłoby wcale, bo od stycznia spadki w ramach najbliższej rodziny są wolne od podatku. Nie ma jeszcze oficjalnych interpretacji przepisów w tej sprawie. Zadzwoniliśmy więc do Krajowej Informacji Podatkowej, gdzie uzyskaliśmy ustną wykładnie przepisów. Niestety, niekorzystną dla podatników. KIP twierdzi bowiem, że w opisanej sytuacji liczy się moment śmierci spadkodawcy. Jeśli zmarł on w zeszłym roku, to pozostawiony przez niego spadek będzie opodatkowany na starych zasadach - od 100 tys. zł pomniejszonych o kwotę wolną od podatku trzeba będzie zapłacić podatek według skali podatkowej. To, że postępowanie podatkowe zakończy się w 2007 r., nie da, niestety, spadkobiercy prawa do obowiązującego od tego roku zwolnienia podatkowego.